رشتی دوزی (قلاب دوزی رشت)

رشتی دوزی (قلاب دوزی رشت) یکی از رودوزی‌های سنتی ایران و از صنایع دستی استان گیلان است که در فهرست آثار ملی ایران – میراث فرهنگی ناملموس (معنوی) به ثبت رسیده‌است.

رشتی دوزی نوعی از رودوزی‌های سنتی ایرانی است که طی آن زمینه پارچه به وسیله نخ‌های ابریشمین رنگین به گونه‌ای بسیار زیبا و چشم نواز تزئین می‌شود.مرکز عمده قلاب دوزی در گیلان شهرهای رشت و لاهیجان است که به سبب شهرتی که در رشت داشته رشتی دوزی نیز نامیده می‌شود و زمانی آن را گلدوزی نیز می‌نامیدند.

• تاریخچه
  تاریخچه دقیقی از قلاب دوزی در گیلان در دسترس نیست. داده های باستان شناسی حاکی از سابقه تاریخی قلاب دوزی در منطقه گیلان است و در کشف های باستان شناسی در لولمان گیلان قطعاتی از ملیله دوزی و قلاب دوزی بدست آمده که پژوهشگران آن را متعلق به دوره هخامنشیان می دانند. قدیمی ترین نمون ه های رشتی دوزی جدا از مجموعه های خصوصی ، در موزه آستان قدس رضوی و موزه هنرهای تزئینی ایران نگهداری می شود.

•  ابزار کار
  ابزار کار قلاب دوزی میله‌ای فلزی و باریک به طول ۷ سانتی متر و قلابی تیز در انتها است که انحنای قلابهای عادی را ندارد و در عوض یک بریدگی در فاصله پنج میلیمتری نوک قلاب وجود دارد. ابزار دیگر کار قلابدوزی جریده‌است که از دو قطه چوب به طول‌های ۱متر و ۱۰ سانتی متر تشکیل شده که گیره مانند است. عموماً برای سطح کار قلاب دوزی رشتی از پارچه ماهوت استفاده می‌شود که در رنگهای متنوع است.

•  کاربردها
  رشتی دوزی در حال حاضر برای تزئین سجاده، جا قرآنی، لبه پرده، زیرلیوانی، رویه میز، رویه کوسن، رویه دمپایی زنانه، کفش زنانه، بقچه سوزنی و… مورد استفاده قرار می‌گیرد. هم اکنون حدود۲۱۲ هنرمند رشتی دوز در سطح استان گیلان فعالیت می‌کنند.

•  طرح و نقش
  نقوش مورد استفاده در رشتی دوزی عبارتند از بازوبندی ، بند رومی ، بته جفه ترمه ای ، گل بادامی ، بته جقه ای شاخ گوزنی ، بته جقه قهر و آشتی ، گل و بوته ، گل و مرغ و…