تابلو فرش فردوسی در بارگاه سلطان محمود (شاهنامه)

این فرش، ارزشمندترین اثر رسام عرب‌زاده است که به منظور تجلیل از حکیم ابوالقاسم فردوسی (حدود۳۲۹-۴۱۱ تا حدود۴۱۶ هـ.ق) شاعر بزرگ و حماسه سرای نامدار ایران و سُراینده شاهنامه، طراحی و با مهارت و چیره دستی بی‌نظیری بافته شده است.

همچنان‌ که فردوسی در آرایش صحنه‌ها، گزینش کلمات، ترکیب اجزای جمله و ارائه تصاویر متناسب با موضوع و صدورحس خیال از تسلط بی‌مانندی برخوردار بوده،توانائی رسم نیز در طراحی و بافت،نقش پردازی و رنگ‌آمیزی، به تصویر کشیدن و نمایش داستان‌ها و وقایع شاهنامه استثنائی است و احتمالاً کمتر کسی چون او، چنین اثری با عظمت پدید آورده است. بهره‌گیری از داستان‌های شاهنامه در فرش‌بافی ایران دارای سابقه طولانی است و بسیاری از هنرمندان، مضامین شاهنامه را در تار و پود فرش به تصویر کشیده‌اند، اما کمتر فرشی است که به پای این اثر برسد و همتای آن باشد.

این اثر، با الهام از تابلوی مینیاتوری شادروان هادی تجویدی، مینیاتوریست معروف طراحی شده است. ولی برخلاف تابلوی تجویدی، درطراحی رسام فردوسی پیرمردی تکیده و فرتوت نیست، بلکه متناسب با فضای حماسی شاهنامه، دارای جلوه‌ای مردانه، مصمم و پرخاش‌گر است. از نظر سبک نیز گرچه طراحی اثر به شیوه مینیاتور است ولی با نوآوری و تغییراتی همراه است که مراعات نسبی قواعد دورنمایی از آن جمله است. بافت این فرش، ۹ سال به درازا کشیده است. ابتدا مدتی مدید صرف تحقیق و بررسی پیرامون وقایع و داستان‌های شاهنامه و بارگاه سلطان محمود شده و طراحی چهره‌ها، لباس‌ها و جواهرات، چشم‌انداز بارگاه و کاشی‌کاری‌های آن مبتنی بر کنکاش‌ها و پی‌جویی‌های گسترده‌ای است. همچنین در طراحی و نقاشی اثر جلوه‌های درخشانی از هنرهای تجسمی ایران به ویژه درزمینه مینیاتور‌، کاشی‌کاری، منبت‌کاری و تشعیر عرضه شده و به گونه‌ای شگفت گره‌های قالی، اثری خیره‌کننده پدید آمده است که گویای خلاقیت و توانائی رسام در تمامی زمینه‌های هنر فرش‌بافی به‌ویژه بافت قالی است.

۸۷۰ رنگ در این تابلو به کار رفته که از هماهنگی و تعادلی مطلوب برخوردار بوده و نشان‌گر تسلط رسام بر رنگ و دانش وسیع او در زمینه رنگرزی است. رنگ‌های زمینه اصلی فرش با حاشیه‌ها از تضاد زیبایی برخوردار است که نشان‌گر جلال و شکوه دربار سلطان محمود بوده، و رنگ حاشیه فضایی اسطوره‌ای برای تصویر پردازی داستان‌های شاهنامه پدید آورده است. طرح زمینه، بارگاه سلطان محمود را نشان می‌دهد که در پیرامون او ملازمان و شاعران نشسته‌اند و فردوسی سرافرازتر و شاخص‌تر از دیگران در حال شعر خوانی است. در حاشیه فرش نیز، پانزده مجلس از داستان‌های برجسته شاهنامه نقاشی شده که به صورت نگاره‌هایی با رنگ قهوه‌ای بر زمینه‌ای کرم است. به همراه تصویر پردازی از وقایع داستان‌ها، ابیاتی نیز از هرداستان نقش بسته است. بر تارک زمینه اصلی فرش نیز این ابیات آمده است:

                         بناهای آباد گردد خراب                      زِ باران و از تابش آفتاب

                         پی افکندم از نظم کاخی بلند                که از باد و باران نیابد گزند

                         بر این نامه بر عمر‌ها بگذرد                   بخواند هر آن کس که دارد خرد

                         جهان از سخن کرده‌ام چون بهشت                از این بیش تخم سخن کس نکِشت  

( فردوسی )